Fok balığı, fokgiller (Phocidae) familyasından olup, hem denizde hem de karada yaşayan yüzgeçayaklı memelilerdir. Yaşam alanları Pasifik ve Atlantik okyanusları, Kuzey Kutbu, Akdeniz ve Marmara Denizi gibi geniş bir coğrafi yayılıma sahiptir. Fok balığı, aynı zamanda "ay balığı" ve "denizköpeğigiller" olarak da bilinir. Türlerine göre ağırlıkları 90 kg ile 40 ton arasında değişir. Gri fok balığı yaklaşık 2 metre, deniz fili olarak bilinen türleri ise 6 metre uzunluğunda olabilir. Yaklaşık 18 türü bulunan fok balıklarının yaşam ömürleri 25-30 yıl kadardır.

Fok balığının başı yuvarlak, dudaklarında ise sert ve iri kıllar bulunur. Phocidae familyası türlerinde yani gerçek fok balıklarında dış kulaklar yoktur. Yüzgeç biçimindeki ön ve arka ayaklarının tabanı kıllıdır. Cilt altında soğuktan korunmalarını sağlayan özel bir yağ dokusu vardır. Derilerini kaplayan yağlı kıllar sayesinde ıslanmazlar.

Fok balıkları iki familyadan oluşur. Phocidae familyasındakiler Kuzey Yarımküre'de yaşar. Baykal foku, Sibirya foku, halkalı fok balığı ve sakallı fok gibi türler bu familyaya aittir ve gerçek fok balıklarıdır. Diğer grup olan Monachidae familyasından olanların ayak uzunlukları birbirine eşit, ön ve arka ayakları aynı derecede güçlüdür. Başları yuvarlak, boyunları kısa ve vücutları tüylüdür. Fok balıklarının yaşam alanları açık denizlerdeki buz dağları, fiyordlar, koylar ve körfezlerdir. Sadece dinlenme, uyuma ve kıl değişimi dönemlerinde karaya çıkarlar. Yüzgeç biçimindeki arka ayaklarının geriye dönük olması nedeniyle yüzmede kullanılırlar. Karaya çıktıklarında arka ayaklarını kullanamadıkları için, yürümeyi böğürleri üzerinde sürünerek yaparlar.

Günümüzde tropik alanlarda, ılıman ve kutup bölgelerinde yaşayan 18 fok balığı türü bulunmaktadır. Finlandiya'da bulunan Ladoga ve Saimaa göllerinde, yani tatlı sularda yaşayan nadir türler de vardır. Bu türler en fazla Baykal Gölü'nde yaşar. Suda çeşitli hareketler yapabilen fok balıkları küçük balıklarla ve deniz yumuşakçaları ile beslenir.

Açık denizlerde yaşayan halkalı fok balıkları ise yaklaşık 90 kg ağırlığında, 1,40 metre boyunda olur. Derisinde genellikle açık gri zeminde koyu halkalar vardır. Güney Denizi'nde yaşayan deniz fili denilen türlerin boyları 6-7 metre, erkekleri de 2-3 ton ağırlığında olur. Bu türlerin burunları 30-40 cm uzunluğunda hortum biçimindedir. Dişilerde bu hortum olmaz ve burunları küçük olur. Kuzey Kutbu'nda yaşayan sakallı fok balığı ise ortalama 270 kg ağırlığında, 2-3 metre boyunda olur.

Fok balığı üreme dönemlerinde karaya çıkar ve koloni oluşturur. Erkekler böğürme gibi ses çıkararak, dişilerine yaklaşanlara uyarı yaparlar. Oldukça kıskanç olurlar. Bu nedenle erkek fok balıklarının şiddetli kavgaları olur. Yavrulama dönemi genellikle ilkbahardır. Doğum yapmadan önce dişiler karda hava alacak bir delik bırakarak yuva yaparlar. Yaklaşık Nisan ayı başında doğan yavru fok balığı ortalama 4,5 kg ağırlığında, 60 cm boyunda olur. Vücudu genellikle beyaz uzun tüylerle kaplı olur. Bu tüyler 3 hafta içinde yerini kısa tüylerle değiştirir. Yavrular 3 ay boyunca anne sütüyle beslenir. Anne sütü %50 oranında yağ içerir. Yavru fok balığının ergenleşmesi 2 yaşını bulur. Ortalama yaşam süreleri ise 20-30 yıl kadardır.

Fok balığı türlerinden bazıları 400 metre derinlere dalarak, yaklaşık 20-40 dakika böyle kalabilir. Suyun içindeyken burun delikleri sıkıca kapalı olur. Yaşam alanlarında fok balıklarının en büyük düşmanları katil balinalar, kutup tilkileri, kutup ayısı ve fok avcılarıdır. Kutuplarda Eskimolar fok balıklarını avlayarak, çadır, elbise, çanta gibi eşyaların yapımında kullanırlar. Ayrıca fok yağını fenerlerde, lambalarda kullanırlar. Genç yaştaki fok balıklarını da besin için kullanırlar. Fok balığı etinde A vitamini miktarı oldukça fazladır. Fok balıklarının ehlileştirilmesi oldukça kolaydır. Günümüzde bu sebeple sirklerde kullanımları yaygındır. Ayrıca avlanmaları nedeniyle de nesilleri tehlike altındadır. Bu yüzden bazı ülkelerde çıkarılan kanunlarla koruma altına alınmışlardır. Bu çalışmalar fok balığı sayısında artışa yol açmıştır.