Fok Balığı

Fok balığının başı yuvarlak, dudaklarında sert ve iri kıllar bulunur. Phocidae familyası türlerinde yani gerçek fok balıklarında dış kulaklar olmaz. Yüzgeç biçimindeki ön ve arka ayaklarının tabanı kıllı olur. Cilt altında soğuktan korunmasını sağlayan özel bir yağ dokusu vardır. Derilerini kaplayan yağlı kıllar nedeniyle ıslanmazlar.

İki familyadan oluşan fok balıklarının Phocidae familyasında olanlar Kuzey Yarım kürede yaşar. Baykal foku, Sibirya foku, halkalı fok balığı, sakallı fok gibi türler bu familyadandır ve gerçek fok balıklarıdır. Diğer grup olan Monachiae familyasından olanların ayak uzunlukları birbirine eşit, ön ve ayakları aynı derecede güçlüdür. Başları yuvarlak, boyunları kısa ve vücutları tüylüdür. Fok balıklarının yaşam alanları açık denizlerdeki buz dağları, fiyordlar, koy ve körfezlerdir. Sadece dinlenme, uyuma ve kıl değişimi dönemlerinde karaya çıkarlar. Yüzgeç biçimindeki arka ayaklarının geriye dönük olması nedeniyle bunu yüzmede kullanırlar. Karaya çıktıklarında arka ayaklarını kullanamadıklarından, yürümeyi böğürleri üzerinde sürünerek yaparlar.

Günümüzde tropik alanlarda, ılıman ve kutup bölgesinde yaşam süren 18 fok balığı türü bulunmaktadır. Finlandiya'da olan Lodoga ve Saimaa göllerinde yani tatlı sularda yaşayan nadir türlerde vardır. Bu türler en fazla Baykal Gölünde yaşar. Suda türlü hareketler yapabilen fok balıkları küçük balıklarla ve deniz yumuşakçaları ile beslenir.

Açık denizlerde yaşam süren halkalı fok balıkları ise, 90 kg ağırlığında, 1,40 mt boyunda olur. Derisinde genellikle açık gri zeminde koyu halkalar vardır. Güney Denizinde yaşayan deniz fili denilen türlerin boyları 6-7 mt, erkekleri de 2-3 ton ağırlığında olur. Bu türlerin burunları 30-40 cm uzunluğunda hortum biçimindedir. Dişilerde bu hortum olmaz ve burunları küçük olur. Kuzey Kutbunda yaşam süren sakallı fok balığı ise, ortalama 270 kg ağırlığında, 2-3 mt boyunda olur.

Fok balığı üreme dönemlerinde karaya çıkar ve koloni oluşturur. Erkekler böğürme gibi ses çıkararak, dişilerine yaklaşanlara uyarı yaparlar. Oldukça kıskanç olurlar. Bu nedenle erkek fok balıklarının şiddetli kavgaları olur. Yavrulama dönemi genellikle ilkbahardır. Doğu yapmadan önce dişiler karda hava alacak bir delik bırakarak yuva yaparlar. Yaklaşık Nisan ayı başında doğan yavru fok balığı ortalama 4,5 kg ağırlığında, 60 cm boyunda olur. Vücudu genellikle beyaz uzun tüylerle kaplı olur. Bunlar 3 hafta içinde yerini kısa tüylere bırakırlar. 3 ay boyunca yavrular anne sütüyle beslenir. Anne sütü %50 oranında yağ içerir. Yavru fok balığının ergenleşmesi 2 yaşını bulur. Ortalama yaşam süreleri ise 20-30 yıl kadardır.

Fok balığı türlerinden bazıları 400 mt derinlere dalarak, yaklaşık 20-40 dakika böyle kalabilir. Suyun içindeyken burun delikleri sıkıca kapalı olur. Yaşam alanlarında fok balıklarının en büyük düşmanları katil balinalar, kutup tilkileri, kutup ayısı ve fok avcılarıdır. Kutuplarda eskimolar fok balıklarını avlayarak, çadır, elbise, çanta gibi eşyaların yapımında kullanırlar. Ayrıca fok yağını fenerlere, lambalarda kullanırlar. Genç yaştaki fok balıklarını da besin için kullanırlar. Fok balığı etinde A vitamini miktarı oldukça fazladır. Fok balıklarının ehlileştirilmesi oldukça kolay olur. Günümüzde bu sebeple sirklere kullanımları yaygındır. Ayrıca avlanmaları nedeniyle de nesilleri tehlike altındadır. Bu yüzden bazı ülkelerde çıkarılan kanunlarla koruma altına alınmışlardır. Bu çalışmalar fok balığı sayısında artışa yol açmıştır.